Galaksi dışına savrulmuş dev kara delik ilk kez yıldız yutarken görüntülendi
Astronomlar, Dünya'dan 600 milyon ışık yılı uzaklıkta, galaksi merkezinden kopmuş yörüngesiz bir kara deliğin bir yıldızı parçalayıp yutma anını gözlemledi. Bu olay, serbest dolaşan kara deliklerin doğrudan tespit edilebildiği ilk örnek olarak kayıtlara geçti.
Gezgin kara deliğin yıldızla çarpışması ilk kez gözlemlendi
Bilim insanları, Dünya’dan yaklaşık 600 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan AT2024tvd adlı astronomik olayı gözlemledi. Bu olayda, bir yıldız süper kütleli bir kara delik tarafından parçalanarak yutuldu. Olayın en dikkat çeken yönü ise galaksi merkezinden uzakta gerçekleşmiş olması.
Gözlemlenen bu gelgitsel bozulma olayı (TDE), şimdiye kadar yalnızca galaksi çekirdeklerinde tespit edilmişti. Ancak bu kez olay, galaksinin merkezinden yaklaşık 2.600 ışık yılı ötede meydana geldi. Bu da evrende galaksi merkezlerine bağlı olmayan, serbest hareket eden kara deliklerin varlığına dair doğrudan gözlemsel ilk kanıt olarak değerlendiriliyor.
Süpernova gibi parladı ama değildi
AT2024tvd, ilk olarak Caltech’e bağlı Zwicky Transient Facility tarafından süpernova benzeri bir ışık patlaması şeklinde tespit edildi. Ancak yapılan tayf analizlerinde, ışığın süpernova kökenli olmadığı, bir yıldızın kara delik tarafından parçalanması sonucu oluştuğu anlaşıldı.
Bu süreçte yıldızın yoğun yerçekimi etkisiyle uzayarak parçalanması, yani spagettifikasyon meydana geldi. Bu parçalanma sırasında oluşan enerji salınımı, görünür ve morötesi dalga boylarında yoğun bir ışıma oluşturdu.
İki dev kara delik ama bağlı değiller
TDE'nin gerçekleştiği galakside halihazırda 100 milyon Güneş kütlesine sahip bir kara delik bulunuyor. Ancak yıldızı yutan kara deliğin kütlesi yaklaşık 1 milyon Güneş kütlesi olarak ölçüldü. Bu da galakside iki büyük kara deliğin varlığını ortaya koyuyor. Buna rağmen, bu iki nesnenin kütleçekimsel olarak birbirine bağlı olmadığı düşünülüyor.
Hubble ve Chandra’dan net doğrulama
Chandra X-ışını Gözlemevi, Hubble Uzay Teleskobu ve Very Large Array teleskopları, olayın galaksi merkezinin dışında gerçekleştiğini doğruladı. Hubble verileri ayrıca olay bölgesinin galaksinin geri kalanına kıyasla daha mavi ışık yaydığını da ortaya koydu. Bilim insanlarına göre bu durum, geçmişte yaşanmış bir galaksi birleşmesinin kanıtı olabilir.
Araştırmacılar, bu tür olayların optik teleskoplarla doğrudan gözlemlenmesinin çok nadir olduğunu belirtiyor. Ancak yeni nesil gözlemevlerinin devreye girmesiyle bu tür serbest dolaşan kara deliklerin daha fazla tespit edilebileceği öngörülüyor.
Kaynak: CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI
