Havai Fişekler Eğlenceli mi? Çevresel Etkileri Sandığınızdan Daha Büyük!

Dünyanın dört bir yanında havai fişek gösterileriyle yapılan kutlamalar büyük bir coşkuyla karşılanıyor. Ancak bu gösteriler, sadece insanları eğlendirmekle kalmıyor; aynı zamanda doğaya ve çevreye de zarar veriyor.

Kimyasal Kirlilik ve Metal Partikülleri

Havai fişeklerin patlamasıyla havaya salınan kimyasallar, çevre kirliliğine neden oluyor. Bu patlamalar sırasında açığa çıkan küçük metal partikülleri, havada asılı kalarak solunum yolu hastalıklarına yol açabiliyor. ABD’de yapılan bir araştırmaya göre, 4 Temmuz Bağımsızlık Günü kutlamaları sonrası hava kirliliği oranı %370’e kadar artıyor.

Farklı renklerin elde edilmesi için kullanılan metaller arasında bakır, baryum, stronsiyum, lityum gibi elementler bulunuyor. Ancak kurşun ve krom içeren bileşikler oldukça toksik olup bazı ülkelerde yasaklanmış durumda.

Su Kaynaklarında Perklorat Tehlikesi

Havai fişekler, su kirliliğine de neden olabiliyor. Patlamalarda oksitleyici madde olarak kullanılan perklorat bileşikleri, su kaynaklarına karışarak insan sağlığını tehdit ediyor. Yapılan araştırmalarda, havai fişek gösterilerinden sonra su kaynaklarındaki perklorat seviyesinin 1000 kat arttığı gözlemlenmiştir. Bu bileşiklerin tiroid hormonları üzerinde olumsuz etkileri olduğu belirtiliyor.

Zehirli Gazlar ve Hava Kirliliği

Havai fişekler, azot dioksit ve kükürt dioksit gibi zararlı gazların atmosfere salınmasına neden oluyor. Bu gazlar solunum yolu hastalıklarını tetiklerken, kirliliği artırarak hava kalitesini düşürüyor.

Londra ve Hindistan’da yapılan araştırmalar, havai fişek kutlamaları sonrası hava kirliliğinin tehlikeli seviyelere ulaştığını gösteriyor. Hindistan’daki Diwali Festivali sonrasında solunum rahatsızlıklarında %30-40 oranında artış tespit edilmiştir.

Yaban Hayatı Üzerindeki Olumsuz Etkiler

Havai fişeklerin sadece insanları değil, doğadaki diğer canlıları da olumsuz etkilediği biliniyor. Yüksek ses ve ani ışık parlamaları, özellikle kuşlar üzerinde büyük bir stres yaratıyor. 2010 yılında ABD’nin Arkansas eyaletindeki Beebe kasabasında, havai fişek gösterileri sonrası 5000’den fazla kuşun öldüğü bildirilmişti.

Amsterdam Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre, havai fişeklerin patlamasıyla su kuşlarının panikle yüksek irtifalara çıkmaya çalıştığı ve bu durumun onların doğal uçuş düzenlerini bozduğu gözlemlendi.

Havai Fişeklerin Zararı Nasıl Azaltılabilir?

Bilim insanları, havai fişeklerin tamamen yasaklanmasının zor olduğunu belirtiyor. Ancak çevreye zarar vermeyen bileşenler kullanarak daha az toksik havai fişekler üretme çalışmaları sürüyor. Bazı ülkeler, toksik bileşenler içeren havai fişekleri yasakladı. İngiltere’de ise büyük bir süpermarket zinciri 2019 yılından beri havai fişek satışını durdurdu.

Bireysel olarak havai fişek kullanmadan önce çevredeki doğal yaşamı göz önünde bulundurmak büyük önem taşıyor. Çevre dostu alternatifler geliştirilmediği sürece, havai fişeklerin doğa üzerindeki olumsuz etkileri devam edecek gibi görünüyor.

CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI