İnsan Beyninde Şoke Eden Keşif: Bir Kaşık Dolusu Plastik Bulundu!

İnsan beyninde giderek artan plastik kirliliği

New Mexico Üniversitesi ve diğer araştırma kurumlarının ortak yürüttüğü bir çalışma, insan beyninin mikroplastik ve nanoplastiklerle dolu olduğunu ortaya koydu. 2024 yılında ölen kişilerin beyin dokularını inceleyen araştırmacılar, 2016 yılında ölen kişilerin beyinleriyle karşılaştırıldığında plastik miktarının yüzde 50 oranında arttığını tespit etti.

Özellikle demans (bunama) teşhisi konmuş kişilerin beyinlerinde, sağlıklı bireylere kıyasla üç ila beş kat daha fazla mikroplastik bulundu. Bilim insanları, bu durumun demans nedeniyle bozulan kan-beyin bariyerinin bir sonucu olabileceğini belirtti.

Plastikler Beyne Nasıl Ulaşıyor?

Normalde zararlı maddelerin beyne girişini engelleyen kan-beyin bariyeri, mikro ve nanoplastiklerin geçişini durduramıyor. Araştırmaya göre:

• Beyinde en çok bulunan plastik türü polietilen. Bu plastik, tek kullanımlık su şişeleri ve plastik poşetlerin ana malzemesi.
• Polipropilen ve sentetik kauçuk gibi plastik türleri de yiyecek ve içecek kaplarından insan vücuduna girerek beyne kadar ulaşabiliyor.
• Mikroplastikler, 5 milimetreden daha küçük parçalarken, nanoplastikler metrenin milyarda biri ölçüsünde ve hücrelere kadar nüfuz edebiliyor.

Farmasötik bilimler profesörü Matthew Campen, 2024 yılında incelenen beyin örneklerinde gram başına 4.800 mikrogram plastik bulunduğunu belirtti. Campen, "Bu, beynin ağırlıkça yüzde 0,48'inin plastikten oluştuğu anlamına geliyor. Standart bir plastik kaşığın tamamına eşdeğer" dedi.

Demans ve Plastik İlişkisi

Bilim insanları, demans teşhisi konmuş kişilerin beyinlerinde daha fazla mikroplastik bulunduğunu, ancak bunun hastalığın sebebi mi yoksa sonucu mu olduğu konusunda net bir kanıt olmadığını belirtti.

Campen, "Demans hastalarında beyin dokusundaki iltihaplanma ve atrofiden dolayı plastikler birikmiş olabilir. Mikroplastiklerin doğrudan hastalığa neden olup olmadığını henüz bilmiyoruz" dedi.

Plastiklerin İnsan Sağlığına Etkileri

Boston College Küresel Halk Sağlığı ve Biyoloji Profesörü Philip Landrigan, plastik maruziyetinin giderek arttığını ve bunun insan sağlığı için büyük bir tehdit oluşturduğunu belirtti:

• 2002'den bu yana üretilen plastik miktarı, bugüne kadar üretilen tüm plastiğin yarısından fazlasını oluşturuyor.
• Mikroplastikler sadece beyinde değil, kalp, akciğer, karaciğer, testis ve plasentada bile bulundu.
• Nanoplastikler, hücresel süreçleri bozarak vücuda zarar verebilir.
• Plastiğin içeriğindeki bisfenoller, ftalatlar, ağır metaller ve PFAS gibi toksik kimyasallar, üreme sağlığını olumsuz etkileyebilir.

Endokrin Derneği'ne göre, plastik içeriğindeki toksik maddeler kadınlarda kısırlığa, erkeklerde sperm sayısında azalmaya yol açabiliyor.

Plastiğe Maruziyetin Başlıca Kaynağı: Gıda ve Hava

Landrigan, mikroplastiklerin ana kaynağının besinler olduğunu, ancak solunum yoluyla da vücuda girdiğini vurguladı:

• Deniz ürünleri, plastik parçacıkları içerebilir.
• Plastik ambalajlı yiyecekler, ısıtıldığında daha fazla plastik sızdırıyor.
• Lastik aşınmaları ve denizlerdeki dalga hareketleri, mikroplastikleri havaya karıştırıyor.

Campen, "Plastikler yağları sevdiği için, yediğimiz yağlarla birleşerek beyne ulaşabilir" dedi. İnsan beyninin %60'ının yağdan oluştuğunu belirten bilim insanları, bu durumun plastiklerin beyinde birikmesine yol açabileceğini düşünüyor.

Plastik Maruziyetini Azaltmanın Yolları

Araştırmacılar, bireylerin plastiğe maruz kalmasını azaltmak için alabilecekleri önlemleri sıraladı:

 Plastik su şişeleri yerine cam veya metal şişeler kullanın.
 Plastik ambalajlı gıdalardan kaçının, plastik kaplarda yiyecek saklamayın.
 Mikrodalgada yiyecekleri plastik kaplarda ısıtmayın.
 Kahve içerken tek kullanımlık bardaklar yerine termos tercih edin.
 Plastik poşet yerine bez veya kâğıt torba kullanın.

Landrigan, "Plastikten tamamen kaçınmak mümkün değil, ancak tek kullanımlık plastikleri hayatımızdan çıkarmak önemli bir adım olacaktır" dedi.

Plastik Kirliliği Küresel Bir Sorun

Bilim insanları, plastik üretiminin hızla artmaya devam ettiğine dikkat çekerek, önlem alınmadığı takdirde bu sorunun daha da büyüyeceğini belirtiyor. 2040 yılına kadar plastik üretiminin iki katına çıkması bekleniyor.

Bu araştırma, insan sağlığı üzerindeki plastik tehdidinin ne denli ciddi olduğunu gözler önüne sererken, uzmanlar bireysel ve toplumsal düzeyde önlemler alınması gerektiğini vurguluyor.

CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI