Trump’ın doğumla vatandaşlık planı dünyada nasıl uygulanıyor?

ABD Başkanı Donald Trump, ülkesinde doğum hakkı esaslı vatandaşlık uygulamasını sona erdirme kararı aldı. Bu karar, özellikle yasadışı yollarla veya geçici vizelerle ülkeye gelen göçmenlerin çocuklarını etkileyerek, doğum yoluyla kazanılan vatandaşlığı sınırlamayı hedefliyor. Yeni düzenleme, 19 Şubat 2025 ve sonrasında doğanları kapsayacak.

Toprak bağı dünya genelinde yaygın değil

ABD, doğum yoluyla otomatik vatandaşlık veren yaklaşık 30 ülkeden biri. Ancak dünya genelinde çoğu ülke, vatandaşlığı doğum yerine göre değil, ebeveynlerin uyruklarına göre belirleyen jus sanguinis (kan bağı) ilkesini uyguluyor. Özellikle Asya, Avrupa ve Afrika’daki birçok ülke bu yöntemi benimserken, bazı ülkeler doğum yeri ve ebeveyn statüsünü birlikte değerlendiriyor.

ABD'deki California Üniversitesi'nden sosyoloji profesörü John Skrentny, doğum hakkı vatandaşlığının özellikle Amerika kıtasında yaygın olduğunu belirterek, her ulus devletin kendine özgü vatandaşlık politikası geliştirdiğini söylüyor.

Değişen politikalar ve artan sınırlamalar

Son yıllarda birçok ülke, göç ve "doğum turizmi" gibi endişeler nedeniyle vatandaşlık yasalarını sıkılaştırdı. Hindistan, 2004 yılında yaptığı değişiklikle, ancak her iki ebeveyni de vatandaş olan çocuklara vatandaşlık vermeye başladı. Afrika ülkelerinde de benzer kısıtlamalar uygulanıyor.

Avrupa'da doğum yoluyla vatandaşlık hakkı en son İrlanda tarafından 2004 yılında kaldırıldı. İrlanda'da artık en az bir ebeveynin vatandaş veya yasal oturum sahibi olması gerekiyor.

Dominik Cumhuriyeti’nde ise 2010 yılında anayasal değişiklikle, düzensiz göçmenlerin çocuklarının vatandaşlık hakkı kaldırıldı. 2013’te Yüksek Mahkeme, bu yasayı 1929’dan itibaren geriye dönük uygulama kararı aldı ve Haiti kökenli on binlerce kişi vatandaşlıktan çıkarılma riskiyle karşı karşıya kaldı.

Trump’ın kararı yasal engellerle karşı karşıya

Trump’ın vatandaşlık politikasına karşı ABD’de yasal itirazlar yükseliyor. Demokratların yönettiği 22 eyalet ve çeşitli insan hakları grupları, kararın iptali için dava açtı. Federal mahkemeler, kararın anayasaya aykırı olabileceğini değerlendirirken, hukuk uzmanları Trump’ın tek başına bu değişikliği yapamayacağını savunuyor.

Anayasa uzmanı Saikrishna Prakash, "Trump birçok insanı üzecek bir hamle yapıyor ancak nihayetinde bu konuda mahkemeler karar verecek" diyerek sürecin hukuki boyutuna dikkat çekiyor.

CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI