Sadece Yüzde 3,5’lik Katılım Yeter mi? Şiddetsiz Direnişin Gücünü Gösteren Kuralın Şaşırtıcı Tarihi

%3.5 kuralı nedir?
Harvard Üniversitesi öğretim üyesi Erica Chenoweth tarafından geliştirilen ‘%3.5 kuralı’, bir ülkede nüfusun yalnızca yüzde 3,5’inin şiddetsiz bir direnişe aktif olarak katılması durumunda siyasi değişimlerin kaçınılmaz olduğunu iddia eden istatistiksel bir gözlemden oluşuyor. Chenoweth’in 1900–2006 yılları arasında yürüttüğü çalışmalarda, bu katılım düzeyine ulaşan hiçbir şiddetsiz direnişin başarısız olmadığı tespit edilmiştir.

Araştırmanın dayanakları ve bulguları
Chenoweth ve Maria Stephan tarafından oluşturulan NAVCO veri seti, 1900-2006 döneminde en az 1000 kişinin katıldığı 323 direniş kampanyasını analiz etti. Bulgulara göre, şiddetsiz kampanyaların başarı oranı yüzde 53 iken, şiddet içeren kampanyalarda bu oran yüzde 26’ya düşüyor. Bu istatistikler, şiddetsizliğin yalnızca etik değil, stratejik açıdan da daha etkili olabileceğini gösteriyor.

Kritik eşik: Neden yüzde 3,5?
Chenoweth, 2013’te bu verilerden yola çıkarak, yüzde 3,5 oranının tarihsel olarak başarıyla ilişkilendirildiğini belirtti. Filipinler (1986) ve Mısır (2011) örneklerinde bu oranı aşan protestolar kısa sürede iktidar değişikliğiyle sonuçlandı. Ancak bu oranın başarı garantisi sunmadığı, Brunei (1962) ve Bahreyn (2011–2014) gibi istisnalarla da ortaya kondu.

Eleştiriler ve sınırlamalar
%3.5 kuralı, zamanla bir slogana dönüşerek aktivist çevrelerde yanlış yorumlanmaya başlandı. Chenoweth, yalnızca sayıya odaklanmanın tehlikeli olduğunu ve strateji, liderlik, süreklilik gibi unsurların göz ardı edilmemesi gerektiğini vurguladı. Ayrıca bazı eleştirmenler, bu kuralın otoriter rejimlerde daha geçerli olabileceğini, demokratik sistemlerde ise sonuçların farklılık gösterebileceğini savunuyor.

Günümüzde nasıl kullanılıyor?
İklim hareketleri, sosyal adalet kampanyaları ve kadın hakları gibi çeşitli alanlarda %3.5 kuralı motivasyon unsuru olarak benimseniyor. Özellikle Extinction Rebellion gibi hareketler, bu eşiği bir stratejik hedef olarak kullanıyor. Ancak modern otoriter rejimlerde artan dijital gözetim ve baskı mekanizmaları, bu kuralın işleyişini zorlaştırıyor.

Bilimsel bulgudan slogana
Chenoweth’in ‘%3.5 kuralı’, toplumsal hareketler için bir rehber niteliğinde. Ancak uzmanlara göre bu oran, sadece istatistiksel bir gözlem olarak değerlendirilmeli, her durumda başarı garantisi olarak görülmemelidir. Katılım oranları önemlidir; ancak başarı, onları nasıl kazanacağınızla ilgilidir.

Kaynak: CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI