Tükenmişlik Sendromu Sinsi Bir Şekilde Hayatınızı Ele Geçiriyor: İşaretler, Aşamalar ve Kurtulma Yolları
Kronik stresin bir sonucu olarak ortaya çıkan tükenmişlik sendromu, sadece çalışanları değil öğrencilerden ebeveynlere kadar geniş bir kesimi etkiliyor. Beyin sisi, motivasyon kaybı ve duygusal çöküşle kendini gösteren bu durumun belirtilerini erken fark etmek, uzun süren toparlanma sürecinden korunmanın ilk adımı olabilir.
Tükenmişlik sendromu nedir?
Tükenmişlik sendromu, özellikle kronik iş stresi nedeniyle gelişen, fiziksel, zihinsel ve duygusal tükenme hali olarak tanımlanıyor. Psikoloji Profesörü Christina Maslach, bu durumu 'iyi yönetilmeyen kronik iş stresi faktörlerine verilen bir yanıt' şeklinde açıklıyor. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 2019’da bu tanımı kabul etmiş ve tükenmişlik sendromunu resmi olarak tanımlamıştı.
Belirtileri neler?
Tükenmişliğin ilk belirtileri arasında beyin sisi, yorgunluk ve motivasyon kaybı yer alıyor. Psikoterapist Dr. Claire Plumbly'e göre, ayrıca işe karşı alaycı yaklaşım ve kişinin kendine yönelik olumsuz düşünceleri de önemli sinyaller arasında. Bu belirtiler zamanla yoğunlaşarak kişinin günlük işlevselliğini ciddi şekilde etkileyebiliyor.
Tetikleyici faktörler
Uzmanlar, işten fiziksel ve psikolojik kopuşun sağlanamamasının en büyük risk faktörlerinden biri olduğunu vurguluyor. Dijitalleşme ile birlikte 'her an ulaşılabilir olma' kültürü çalışanları sürekli tetikte tutarken, bu da zihinsel tükenmeyi hızlandırıyor. Dr. Heejung Chung, bazı ülkelerde çalışanların %70’inden fazlasının bu durumdan etkilendiğini söylüyor.
Tükenmişlik sendromunun beş aşaması
-
Balayı Dönemi: Aşırı istekli davranış ve iş yükünün fark edilmemesi.
-
Vazgeçme: Sosyal aktivitelerden çekilme ve odaklanma sorunları.
-
Motivasyon Eksikliği: İlgisizlik, empati eksikliği ve başarısızlık hissi.
-
Tükenmişlik: Tam anlamıyla fiziksel ve duygusal tükenmişlik.
-
Kapanma: Klinik seviyede çökkünlük, sosyal hayattan tamamen çekilme.
Kadınlar daha çok etkileniyor
Dr. Plumbly, tükenmişliğin özellikle kadınlar üzerinde daha yıkıcı etkileri olduğunu belirtiyor. 'İkinci vardiya' olarak tanımlanan, ev içi ve bakım yükümlülüklerinin de eklenmesiyle bu durum daha karmaşık hale geliyor.
Nasıl başa çıkılır?
Profesör Sabine Sonnentag'a göre, gün sonunda işle zihinsel kopuşu sağlayabilen bireyler tükenmişliğe karşı daha dirençli oluyor. The Burnout Doctor kitabının yazarı Dr. Claire Ashley, tükenmişlikten kurtulmak için hayatı tamamen değiştirmek gerekmediğini, iş üzerinde kontrol kurmak, sağlıkla ilgilenmek ve destekleyici çevreler oluşturmanın yeterli olabileceğini vurguluyor.
Kaynak: CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI
