Yapay Zeka, Sahte Arkeolojiyi Yaygınlaştırabilir mi? Arkeologlar Uyarıyor

Yapay Zeka ve Arkeoloji İlişkisi
Yapay zekâ, özellikle sanat üretimi ve veri analizinde önemli bir araç olarak kullanılmakla birlikte, son zamanlarda geçmişin görselleştirilmesinde de etkili olmaya başladı. Yapay zeka, Neandertal insanlarına dair popüler makalelerde, Mezolitik Dönem'i canlandıran müze sergilerinde ve hatta TikTok'ta gerçekçi tarihsel videolar oluşturulmasında kullanılmaktadır. Ancak, uzmanlar yapay zekânın arkeolojiye etkilerinin dikkatle incelenmesi gerektiğini belirtiyor. York Üniversitesi’nden Dijital Arkeoloji ve Miras alanında uzman Colleen Morgan, üretici yapay zekânın arkeolojik yanlış temsiller yaratma riskinin oldukça yüksek olduğunu vurguluyor.

Sahte Arkeoloji ve Yapay Zekanın Rolü
Yapay zekâ destekli görseller, tarihsel gerçeklikle harmanlanarak yanlış bilgilerin yayılmasına olanak tanıyabilir. Özellikle sahte arkeoloji iddialarının arttığı bir dönemde, bu tür görsellerin kullanımı tehlikeli bir hal alabilir. Morgan, üretici yapay zekânın bu tür sahte iddiaları güçlendirebileceğini söylüyor. Örneğin, Netflix’te yayımlanan ve Graham Hancock tarafından sunulan "Kadim Uygarlıklar" belgeselindeki Atlantis iddialarına benzer, gerçeklikle uyumsuz sahte arkeoloji örnekleri yapay zeka sayesinde daha geniş kitlelere ulaşabiliyor.

Geçmişin Yeniden Canlandırılması ve Temsiliyet Sorunları
Arkeologlar, geçmişin görselleştirilmesinin her zaman dikkatli bir şekilde ele alınması gerektiğini savunuyor. Arkeolog Stephanie Moser'in yaptığı bir araştırma, özellikle erkek ve kadın karakterlerin görselleştirilmesindeki yanlılıkları ortaya koymuştu. Yapay zekânın da benzer şekilde, geçmişi yanlış bir biçimde canlandırma potansiyeline sahip olduğunu belirten Morgan, arkeolojide temsiliyetin önemini vurguluyor. Örneğin, "Cheddar Adam" olarak bilinen antik bireyin koyu tenli olarak yeniden canlandırılması, bu temsiliyetin doğruluğu açısından büyük bir dönüm noktasıydı.

Yapay Zekâ ve Arkeolojik Bilgi Üretimi
Yapay zekâ kullanımı, arkeologların bilgi üretme süreçlerinde değişim yaratabilir. Çizimler ve illüstrasyonlar, geçmişi anlamak ve yorumlamak için önemli araçlar. Ancak, yapay zekâ ile bu sürecin devralınması, bilim insanlarının bilgi üretme yeteneklerini kaybetmelerine yol açabilir. Morgan, bu teknolojinin yaratıcı medya üretimi için faydalı olabileceğini, ancak arkeologların tüm görselleri eleştirel bir şekilde değerlendirmeleri gerektiğini belirtiyor.

Kaynak: CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI