CHP’Lİ CEVDET AKAY: “768 MİLYARLIK VERGİ MUAFİYETİNİN BİR KISMIYLA TÜM ÖĞRENCİLERE OKUL YEMEĞİ VERİLEBİLİRKEN ÇOCUKLAR AÇ OKULA GİDİYOR”

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Millî Eğitim Bakanlığı’nın 2026 yılı bütçesinin ikinci oturumunda söz alan CHP Karabük Milletvekili Cevdet Akay, MEB bütçesinin büyüklüğü, kompozisyonu ve eğitim yatırımlarının seviyesine ilişkin kapsamlı eleştirilerde bulundu. Akay, konuşmasına rakamlarla başladı.

Akay, Millî Eğitim Bakanlığı bütçesinin 2026 yılı için 1 trilyon 943 milyar TL olarak öngörüldüğünü, bunun genel bütçe büyüklüğü içinde yüzde 10,26’ya tekabül ettiğini hatırlattı. Geçen yıl MEB bütçesinin yaklaşık 1,4 trilyon TL olduğunu ve yüzde 9,84’lük paya sahip bulunduğunu belirten Akay, “492 milyarlık bir artış var; yüzde 33,92 civarında bir artış söz konusu olmuş.” dedi.

2024 yılı gerçekleşmelerine bakıldığında, başlangıç ödeneğine göre 13 milyar liralık ara aktarmalarla aşım yapıldığını vurgulayan Akay, “Başlangıç ödeneklerinin düzgün belirlenip aşıma sebep vermeden ilerlenmesi iyi olacak; bunu tüm bakanlıklar için söylüyorum.” ifadesini kullandı.

“Yatırım oranı yüzde 8,27; bu oran mutlaka artırılmalı”
Bütçe kalemlerini değerlendiren Akay, cari transferlerde 38 milyar TL’lik büyüklüğe dikkat çekti. Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara, hane halkına, işletmelere ve yurt dışına yapılan transferlerin alt kırılımlarının detaylandırılmasını isteyerek, “Bu harcamalar neyle ilgili, nerelere yapılmış? Biraz açıklayıcı bilgi verilirse mutlu olacağız.” dedi.

Sermaye giderleri, yani yatırım ödeneklerinin 160,4 milyar TL ile yüzde 8,27 seviyesinde olduğunu belirten Akay, bu oranın eğitim yatırımlarının gereği için yetersiz kaldığını söyleyerek, “Bu tutarın, bu oranın daha da artırılması Millî Eğitim Bakanlığı bütçesi açısından daha iyi olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu. Sermaye transferlerinde de 2024’te 3 milyar 423 milyon TL harcama yapıldığını, 2026 teklifi için ise 968 milyon TL ödenek öngörüldüğünü belirten Akay, “Özellikle ‘kurum, işletme ve hane halkına yapılan transferler’ kaleminde 2024 için yüksek bir rakam var; bunun mahiyetini, hangi kuruluşlara ve kişilere ne miktarda dağılım yapıldığını öğrenmek istiyoruz.” dedi.

“Vergi harcamalarından vazgeçtiğiniz 768 milyarın 460 milyarını okul yemeğine ayırın”
Akay, komisyon oturumunda daha önce CHP Genel Başkan Yardımcısı Suat Özçağdaş’ın gündeme getirdiği 768 milyar TL’lik vergi harcaması tartışmasına da açıklık getirdi. “Bu 768 milyar şu: Vergi harcamaları diye bir kalem var bütçede. Geçen yıl bu 3 trilyon 5 milyardı, bunun 701 milyarı kurumlar vergisiyle ilgiliydi.” diyen Akay, vergi harcamalarının muafiyet, istisna ve indirim yoluyla devletin tahsilinden vazgeçtiği vergiler olduğunu anlattı.

Bu yıl toplam vergi harcamasının 3,5 trilyon TL, kurumlar vergisiyle ilgili kısmın ise 768 milyar TL olduğunu belirten Akay, “Bu 768 milyarın da büyük bir bölümü yap-işlet-devret ve KÖİ projesi yapan bu 44 firma. Ticaret Bakanı’nın cevabına göre, 128 kez vergi, resim, harç istisnası belgesi yoluyla muafiyet, istisna, indirim almış durumdalar.” dedi.

Akay, CHP’nin talebini şöyle özetledi: “Buradaki 768 milyarın 460 milyarını okullarımızda öğrencilerimize bir günlük yemek bedeli için tahsis edin; Millî Eğitim Bakanlığına kaynak yaratın. Muafiyet, istisna ve indirimleri daha verimli kullanalım. Bu kaynağın öncelikli tercihimiz olarak eğitime, olmazsa en düşük emekli aylığına yönlendirilmesiyle, emeklilere de asgari ücret düzeyinde ikramiye sağlanabilir.”

Sağlık Bakanlığı’nın beslenme çantası hesabı: “5 çocuklu bir aile için 17.700 TL”
Öğrenci beslenmesinin aile bütçelerine getirdiği yükü göstermek için Sağlık Bakanlığı’nın hazırladığı beslenme çantası örneğini masaya koyan Akay, haftalık programda börek, poğaça, ayran, meyve ve su gibi ürünlerin yer aldığını belirtti. “Bunun maliyetini hesapladık; bir öğrenci için haftalık maliyet 885 TL.” diyen Akay, ayda 20 okul günü üzerinden 3.540 TL’lik maliyet ortaya çıktığını, 5 çocuklu bir ailede bunun aylık 17.700 TL’ye ulaştığını vurguladı.

“Asgari ücret 22.104 TL, en düşük emekli aylığı 16.881 TL. Yılbaşından bu yana 6 bin TL’yi aşan erime var. Zaten hayatlarını zor devam ettiren aileler bir de beslenme çantasına bu tutarları ayırmak zorunda.” dedi. Bu menünün bile besin değeri açısından son derece sınırlı olduğunu söyleyen Akay, “Çocuklarımız bodur kalmaya başladı; iki yıl içerisinde çocuklarda bodurluk oranı yüzde 10’a çıktı. Bu, ileride ülkenin bekasını etkileyecek bir tablo.” dedi.

Akay, bu nedenle vergi harcamalarından vazgeçilen kaynakların bir bölümünün doğrudan Millî Eğitim Bakanlığı bütçesine, özellikle okul yemeği programlarına aktarılması gerektiğini belirterek CHP’nin bu yönde önergeler vereceğini açıkladı.

Karabük’e yatırım eleştirisi: “On yılda eğitim için 1,387 milyar, Cumhurbaşkanlığı bir yılda 1,277 milyar hizmet alımı yapıyor”
Seçim bölgesi Karabük’e ilişkin yatırımları da gündeme getiren Akay, son on yılda Karabük’te eğitime yapılan toplam kamu yatırımının 1 milyar 387 milyon TL olduğunu söyledi. Buna karşılık sadece Cumhurbaşkanlığının bir yılda hizmet alımı için 1 milyar 277 milyon TL harcama yaptığını hatırlatan Akay, “On yıllık eğitim yatırımına tekabül eden bir yıllık hizmet alımı var. Bütçe kaynaklarının dengeli dağılımı önemli; bir şehrin çocuklarına, gençlerine, geleceğine daha fazla değer verilmesi gerekir.” dedi.

Karabük’ün 4 milyar 93 milyon TL vergi geliriyle bütçeye katkı yaptığını, buna karşılık tüm kamu yatırımlarının 391 milyon TL’de kaldığını belirten Akay, “Eğitim yatırımlarının on yıllık rakamını söyledim; okullar eksik, binalar eski, onarılması gereken çok yer var. Safranbolu Anadolu Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi yıllardır tamamlanamayan projelerden sadece biri; bu yatırımların hızla toparlanması gerekiyor.” çağrısında bulundu.

Yağız Yıldız örneği: “Bulunmaması gereken yerde staja gönderilen 17 yaşındaki çocuk hayatını kaybetti”
Konuşmasında çocuk işçiliği ve stajyer güvenliği konusunu da gündeme getiren Akay, Türkiye’de çocuk işçiliği nedeniyle 2025 yılında 68 çocuk işçinin hayatını kaybettiğini hatırlattı. Karabük’te yaşanan somut bir olaya dikkat çekerek, “5 Eylül 2025’te 17 yaşındaki Yağız Yıldız, lise stajyerlik kapsamında Kardemir’de Kontinü Kütük Haddehanesi’nde çalışırken hayatını kaybetti.” dedi.

“Bulunmaması gereken bir yerde çalıştırılıyordu.” diyen Akay, olayın takipçisi olduğunu belirterek, “Bu evladımız hayatını kaybettiyse bunun sorumlusu kimse hesap vermek zorundadır. Gerekli yaptırımlar olmazsa bu tip hayat kayıplarının önüne geçemeyiz.” sözleriyle Millî Eğitim Bakanı’ndan bu ve benzeri vakalara karşı daha etkin önlem ve denetim talep etti.

“Eğitime ayrılan pay OECD’nin çok gerisinde, öğrenci başına harcama altıda 1”
Türkiye’nin eğitime ayırdığı kaynakları OECD ortalamalarıyla karşılaştıran Akay, gayrisafi yurt içi hasıla içinde eğitim harcamalarının OECD’de yüzde 4,9, Türkiye’de ise yüzde 3,3 seviyesinde olduğunu söyledi. “Türkiye’de eğitime ayrılan pay artması gerekirken tam tersine geride kalıyor.” dedi.

Öğrenci başına kamu harcamasında da OECD ile Türkiye arasındaki farkın çarpıcı olduğunu vurgulayan Akay, “OECD’de öğrenci başına yıllık kamu harcaması 11-12 bin dolar seviyesindeyken Türkiye’de bu rakam 1.800 dolar. Yani OECD ortalamasının altıda 1’i. Bu tablo mutlaka değişmeli.” ifadelerini kullandı.

Enflasyonun okul bütçesine etkisi: “Doğalgaz faturası 55 binden 100 bine çıktı”
Enflasyonun Millî Eğitim bütçesine ve okulların günlük giderlerine etkisini de dile getiren Akay, son üç yılda okulların enerji giderlerinin yüzde 120’nin üzerinde arttığını söyledi. “2024’te 55 bin TL olan aylık doğal gaz gideri 2025’te 100 bin TL’ye dayandı; böyle okullar var.” dedi.

Temizlik, kırtasiye, bakım ve güvenlik giderlerinde de yüzde 70’e varan artışlar yaşandığını belirten Akay, “’Bütçeyi artırdık’ deniyor ama sahada okullarda ışık kapatma, yeterince ısıtamama, güvenlik personeli çıkarma gibi tedbirler zorunlu hâle geliyor.” dedi.

Öğretmen açığı ve ücretli öğretmenler: “93 bin ücretli, 40-45 öğrencili sınıflar”
Öğretmen açığının eğitimin temel sorunlarından biri olduğunu söyleyen Akay, Millî Eğitim Bakanlığı’nın resmî rakamlarına göre öğretmen açığının 68 bin, sendikaların açıklamalarına göre ise 150 binin üzerinde olduğunu hatırlattı. Türkiye genelinde 93 bin ücretli öğretmen bulunduğunu belirterek, “Bunlar asgari ücrete yakın maaş alıyorlar. Bazı bölgelerde bir öğretmenin baktığı öğrenci sayısı 40-45’i buluyor.” dedi.

“Öğretmen açığını kapatmalıyız, okullar arasındaki uçurumu azaltmalıyız.” diyen Akay, ücretli öğretmenliğin kronikleşen bir uygulamaya dönüştüğünü, bunun kaliteyi ve motivasyonu olumsuz etkilediğini vurguladı.

Deprem riski altındaki okullar ve yarım kalan projeler
Deprem güvenliği konusunda da uyarılarda bulunan Akay, Türkiye genelinde 20 binden fazla okulun deprem riski taşıdığını söyledi. Son on yılda güçlendirme yapılan okul oranının sadece yüzde 17 olduğunu belirterek, “İnşaatı yarım kalan okul sayısı 800’ün üzerinde, 1.400 okulda hâlen ikili eğitim devam ediyor.” dedi.

“MEB yatırım kalemlerinin güçlendirilmesi, yatırım bütçesinin en az iki katına çıkarılması, deprem riski taşıyan okulların hızla yenilenmesi gerekiyor.” diyen Akay, kırsalda internete erişim problemlerinin de acil çözüm beklediğini ekledi. Fen, teknoloji, mesleki eğitim ve bilim alanlarına gerçek anlamda kaynak aktarılmasının şart olduğunu vurguladı.

Konuşmasını eğitimde fırsat eşitsizliğine ve genç işsizliğine dikkat çekerek tamamlayan CHP Karabük Milletvekili Cevdet Akay, “Öğretmen açığını kapatmadan, yatırım bütçesini güçlendirmeden, vergi harcamalarının bir kısmını çocuklarımızın beslenmesine ve okulların güvenliğine yönlendirmeden bu tabloyu değiştiremeyiz.” dedi.

Kaynak: CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI