İtalya’da Şarap Kültürünün Kökleri 6.000 Yıl Öncesine Uzandı: Arkeolojik Kalıntılar Evcilleştirme Sürecini Ortaya Koydu

Tunç Çağı'ndan günümüze uzanan üzüm hikâyesi
PLOS One dergisinde yayımlanan bir çalışmaya göre, İtalya’daki üzüm ıslah süreci oldukça yavaş ve aşamalı bir şekilde ilerledi. Fransa, İtalya ve İspanya'dan araştırmacıların yer aldığı uluslararası bir ekip, İtalya ve çevresindeki 25 arkeolojik alanda bulunan 1.700’den fazla üzüm çekirdeğini analiz etti.

Araştırma, İtalya'da bağcılığın kökeninin Neolitik Döneme kadar uzandığını ve üzüm ıslahının yaklaşık 7.000 yıllık bir geçmişe sahip olduğunu ortaya koydu. Özellikle M.Ö. 1000 yılına kadar üzüm çekirdeklerinin doğada bulunan yabani tiplere ait olduğu, bu tarihten itibaren ise evcilleştirme sürecinin başladığı tespit edildi.

Sardinya'daki keşif süreci
2008 yılında Sardinya adasında yapılan kazılarda, Bronz Çağı’na ait bir kuyunun içinde çok sayıda üzüm çekirdeği bulundu. Arkeobotanist Mariano Ucchesu’nun doktora tezi kapsamında başlattığı araştırmalar, bu çekirdeklerin insanlar tarafından yetiştirilen evcil türlere ait olduğunu gösterdi.

Ucchesu, bu bulgunun önceki varsayımlara ters düştüğünü belirterek şu açıklamayı yaptı: ‘O zamana kadar İtalya’da evcil üzümün Fenikelilerle geldiği düşünülüyordu. Ancak araştırmamız, Sardinya’da 3.000 yıl önce bile evcilleştirilmiş üzümlerin yetiştirildiğini gösterdi.’

Üzüm çekirdeklerinde zamanla değişim
M.Ö. 1000 ile M.S. 600 yılları arasındaki dönemde, çekirdeklerde belirgin morfolojik değişiklikler gözlendi. Bu değişim, yabani üzüm türleriyle kültür çeşitlerinin karıştırılarak yeni türlerin oluşturulduğunu ortaya koydu. Orta Çağ’ın başlarında, evcil üzüm çekirdekleri hem sayıca arttı hem de günümüzdeki türlerle benzer özellikler kazandı.

İlk evcilleştirmenin izleri iki bölgede
Araştırmada, evcil üzüm kalıntılarının en net biçimde görüldüğü iki bölge tespit edildi: Campania’daki Grotta di Pertosa mağarası ve Sardinya’daki Sa Osa arkeolojik alanı. Bu bölgelerde bulunan üzüm çekirdekleri, ilk ıslah çalışmalarının merkezleri olarak değerlendiriliyor.

Ucchesu, çekirdeklerin zaman içindeki evrimini gözlemlemenin çalışmanın en etkileyici yanlarından biri olduğunu belirtti. M.Ö. 6.000’lere ait bazı çekirdeklerin şekillerindeki köklü değişim, üzüm yetiştiriciliğinin sistematik şekilde başladığını gösteriyor.

Gelecek araştırmalara ışık tutuyor
Elde edilen veriler, Akdeniz’deki bağcılığın tarihine ışık tutarken, antik DNA analizleri ile günümüz üzüm çeşitlerinin kökenlerine dair daha fazla bilgi elde edilmesi hedefleniyor.

Kaynak: CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI