Çernobil Faciasının Gizlenen Teknik Nedenleri: RBMK Tasarımındaki Ölümcül Kusurlar

Çernobil Felaketi ve Nükleer Reaktör Tasarımı
1960'ların ortalarında Sovyetler Birliği, büyük bir nükleer enerji programı başlatarak dünyaya üstünlük sağlama amacı güdüyordu. Bu programın kalbinde, dönemin en büyük nükleer reaktörü olan ve batıdaki reaktörlerden üç kat daha büyük olan RBMK reaktörü bulunuyordu. Bu devasa tasarım, kağıt üzerinde mühendislik harikasıydı ancak derinlerde ölümcül kusurlar barındırıyordu.

Reaktörün tasarımında kullanılan Zirkonyum alaşımlı yakıt çubukları, aşırı ısınma sonucu su ile tepkimeye girerek hidrojen üretmeye başlıyordu. Ayrıca, grafit moderatör blokları reaktörde büyük bir tehlike oluşturuyordu. Bu bloklar yangına neden olabilir ve yangın söndürme çalışmalarını zorlaştırabilirdi.

RBMK Reaktörünün Zayıf Noktaları
RBMK tasarımı, reaktörün 1661 kanalını bağımsız şekilde kontrol edebilme avantajına sahipti. Ancak bu karmaşık sistem, operatörlerin genel durumu anlamasını zorlaştırıyordu. Ayrıca, reaktör düşük güç seviyelerinde pozitif boşluk katsayısı nedeniyle kontrolden çıkma riski taşıyordu. Sovyet mühendisleri, bu riski tam olarak kavrayamamışlardı.

Felakete Giden Süreç: Güvenlik Testi ve Kritik Hatalar
Çernobil felaketi, 25-26 Nisan 1986 gecesi yapılması planlanan bir güvenlik testi sırasında patlak verdi. Test, reaktörün sürekli soğutulmasını sağlamak için tasarlanmıştı, ancak test öncesinde kritik güvenlik sistemleri devre dışı bırakıldı. Ayrıca, test sırasında reaktörün gücü çok düşük seviyelere çekildi ve kontrol çubuklarının büyük kısmı çekildi.

Kritik An: Patlama ve Sonrası
Reaktör, test sırasında hızla kararsız hale geldi. Güç artışı, reaktörün çekirdeğini aşırı ısıtarak patlamaya neden oldu. İlk patlama, 13:40’ta gerçekleşti ve çok sayıda yakıt kanalı patladı. İkinci patlama, hidrojenin etkisiyle reaktör binasını yok etti. İlk müdahale ekipleri, yoğun radyasyona maruz kaldılar ve çoğu kısa süre içinde hayatını kaybetti.

Sovyetler Birliği'nin Gizleme Çabaları ve Sonrası
Sovyet yönetimi, felaketin boyutlarını başlangıçta gizlemeye çalıştı. Ancak, 36 saat sonra Pripyat’tan tahliye başlatıldı. O zamana kadar binlerce insan gereksiz yere radyasyona maruz kaldı. Radyasyon bulutları İsveç'e kadar ulaştı ve dünya felaketten haberdar oldu.

Çernobil’in İnsan Sağlığına Etkileri
Çernobil kazasının uzun vadeli sağlık etkileri hala tam olarak bilinmiyor. Binlerce çocukta tiroid kanseri vakası görüldü. Dünya Sağlık Örgütü, kazanın dolaylı etkileri nedeniyle önümüzdeki yıllarda binlerce kişinin daha hayatını kaybedebileceğini öngörüyor.

Çernobil’in Çevresel Etkileri
Çernobil faciasının çevresel etkileri de büyük boyutlardadır. 2600 kilometrekarelik alan yaşanamaz hale gelmiş ve Pripyat şehri tamamen boşaltılmıştır. Çernobil felaketi, sadece Sovyetler Birliği'nin değil, dünyanın en büyük nükleer kazası olarak tarihe geçti.

CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI