Kaçak Avcılık, Şempanzelerin Kültürel Mirasını Yok Ediyor!

Fildişi Sahili'nde yer alan Taï Ulusal Parkı'ndaki bir şempanze grubunda, kaçak avcıların öldürdüğü son iki yetişkin erkekten biri olan Marius'un kaybı, nesiller boyu süregelen bir kültürel davranışın yok olmasına neden oldu.

Araştırmacılar, Current Biology dergisinde yayımlanan çalışmada, Marius'un ölümüyle birlikte grubun 'lehçesinde' bir hareketin kaybolduğunu ortaya koydu. Çalışmaya göre, farklı şempanze topluluklarında erkeklerin dişilere yönelik çiftleşme çağrıları farklılık gösteriyor. Ancak Marius’un ölümünden sonra, Taï Ulusal Parkı’ndaki grubun kendine özgü çiftleşme jestlerinden biri tamamen ortadan kalktı.

Şempanzelerde Kültürel Bilginin Kaybı

Zürih Üniversitesi'nden primatolog Kathelijne Koops, bulguların şempanze kültürünü anlama açısından büyük bir önem taşıdığını belirtti. Önceki çalışmalar, şempanze topluluklarının araç kullanma biçimlerinde farklılıklar gösterdiğini ortaya koysa da, bu araştırma ilk kez belirli bir jestin yalnızca bir topluluğa özgü olduğunu ve insan müdahalesi nedeniyle yok olduğunu kanıtladı.

Fildişi Sahili İsviçre Bilimsel Araştırma Merkezi'nden koruma biyoloğu Inza Koné ise kaçak avcılık ve habitat kaybı gibi insan etkilerinin yalnızca bireysel hayatta kalmayı değil, aynı zamanda kültürel bilginin sürekliliğini de tehdit ettiğini ifade etti. Koné, 'Bu durum, genetik çeşitliliğin azalmasına benzer şekilde, şempanzelerin çevresel değişimlere uyum sağlama yeteneğini zayıflatabilir' dedi.

Şempanzelerin Özgün Jestleri Nasıl Kayboldu?

Araştırmayı yürüten ekip, Taï Ulusal Parkı’ndaki dört farklı şempanze topluluğunda 495 çiftleşme jestini inceledi. Tüm toplulukların seks talep etmek için bazı ortak jestleri (dal sallama, topuk vuruşu) kullandığı, ancak kuzeydoğu grubunun 'eklem vuruşu' adını verdikleri benzersiz bir hareket geliştirdiği tespit edildi.

Bu jestte erkek şempanzeler, çiftleşme isteğini ifade etmek için parmak eklemlerini sert yüzeylere ritmik şekilde vuruyordu. Ancak 2004 yılında kaçak avcılar tarafından Marius’un öldürülmesiyle, bu hareketin işlevselliği ortadan kalktı. Grupta rekabet edecek başka bir erkek kalmadığı için, 'gizli çiftleşme' amacıyla kullanılan eklem vuruşu da zamanla unutuldu.

Koruma Çalışmalarında Kültürel Çeşitliliğin Önemi

Araştırmacılar, şempanzelerin yalnızca araç kullanma becerileri açısından değil, aynı zamanda iletişim biçimleri bakımından da topluluklar arasında büyük farklılıklar gösterdiğini vurguluyor. St. Andrews Üniversitesi’nden primatolog Andy Whiten, 'Bu araştırma, yerel şempanze kültürlerinin önemini ortaya koyuyor. Şempanzeler yalnızca fiziksel olarak değil, kültürel açıdan da korunmalıdır' dedi.

Uluslararası Doğa Koruma Birliği'nin (IUCN) 2020’de batı şempanzesi için hazırladığı kurtarma planı, türün korunması için kültürel çeşitliliğin dikkate alınması gerektiğini belirtiyor. Bilim insanları, şempanze gruplarının iletişim biçimlerini ve geleneklerini koruyarak, türün uzun vadede hayatta kalmasını sağlamaya çalışıyor.

CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI