Tarım kredisinde sahte yerlilik krizi: Milyarlarca dolar yurt dışına akıyor

Gerçeği yansıtmayan yerlilik belgeleriyle kredi vurgunu
İthal tarım makineleri üzerinden dönen hileli işlemler, yerli üreticilerin rekabet gücünü zayıflatıyor. Yerli üretim gibi gösterilen ancak aslında tamamen ithal edilen traktör ve ekipmanlar, sahte yerlilik oranlarıyla devletin tarımsal sübvansiyon sisteminden haksız şekilde yararlanıyor.

Sahte fatura ile yüksek oranlı destek
Devletin kamu bankaları üzerinden sağladığı tarımsal kredi sübvansiyonlarında, ürünün yerlilik oranı esas alınıyor. %50’nin üzerinde yerlilik oranına sahip ürünler için kredi faizinin %50’si devlet tarafından karşılanıyor. Ancak birçok ithalatçı firma, fatura üzerinde oynama yaparak bu oranı yapay şekilde artırıyor. Denetim mekanizmasının yetersizliği nedeniyle bildirilen 'Yerli Katkı Oranları' sorgulanmadan kabul ediliyor.

Yerlilik sıfır olsa bile kamu destek veriyor
Mevcut sistemde, %50’nin altındaki yerlilik oranlarında dahi devlet destek sunmaya devam ediyor. Örneğin, tamamen ithal bir ürün olsa bile, faiz yükünün %25’i kamu kaynaklarından karşılanıyor. Bu durum, ithalatçıların yerli üretici karşısında ciddi avantaj elde etmesine neden oluyor.

Milyar dolarlık ithalat artışı
Türkiye 2022 yılında 12 bin 563 traktör ithal ederken, bu sayı 2023’te %92,4 artarak 24 bin 172 adede yükseldi. 2024’te ise ithalat 22 bin 533 adet oldu. Son üç yılda ithal edilen traktör sayısı toplam 69 bine ulaşırken, Türkiye’nin bu alandaki ithalat harcaması 1,94 milyar dolara çıktı. Aynı dönemde iç üretim yalnızca %24 oranında artış gösterdi.

Yerli üretici üretimi azaltıyor, istihdam tehlikede
Kredi politikalarındaki kontrolsüzlük, yerli sanayicinin hem üretimini hem de istihdam kapasitesini tehdit ediyor. Fatura üzerinden elde edilen sahte yerlilik oranları sayesinde ithalatçı firmalar %75 oranında kredi ile satış yapabiliyor. Ancak maliye politikaları nedeniyle fon bulmanın zorlaştığı bu dönemde, yerli üreticiler kredi desteklerinden yeterince yararlanamıyor ve üretim daralması riskiyle karşı karşıya kalıyor.

Tarımda Avrupa lideri Türkiye, yerli üretimi desteklemiyor
Tarımsal üretim değeriyle Avrupa’da lider konumda olan Türkiye, buna rağmen yerli tarımsal makine üreticilerini yeterince destekleyemiyor. Mevcut kredilendirme sisteminin ithalatı teşvik eder nitelikte olduğu belirtilirken, pazarın ithalatçılar lehine şekillendiği vurgulanıyor.

Kayıt dışı yerlilik oranları piyasayı şekillendiriyor
Devlet kurumlarına bildirilen yerlilik oranlarının gerçeği yansıtmadığı belirtiliyor. Bu durumun kontrolsüz şekilde devam etmesi, hem tarımsal sübvansiyonların amacından sapmasına hem de kamunun ciddi maddi kayıplar yaşamasına neden oluyor.

Kaynak: CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI