12 Şubat Dolunayı: Tarih Boyunca Kültürleri ve İnançları Nasıl Etkiledi?

12 Şubat'ta kışın son dolunayı görülecek
12 Şubat 2025 Çarşamba günü gözlemlenecek dolunay, Kuzey Yarımküre’de bu kışın son dolunayı olacak. Ekvatorun güneyindeyse yaz mevsiminin son dolunayı olarak kaydedilecek. Tam yuvarlak halini alacağı 12 Şubat dolunayı, 14 Şubat Sevgililer Günü’ne yakın olması nedeniyle gökyüzünde romantik bir atmosfer oluşturabilir.

Dolunaya her ay farklı bir isim veriliyor. Ocak ayındaki dolunay ‘Kurt Dolunayı’ olarak adlandırılırken, Şubat ayında ‘Kar Dolunayı’ ismiyle biliniyor. Dolunay, Ay’ın Güneş ile Dünya arasında belirli bir hizaya gelmesi sonucu, Güneş ışığını tam olarak yansıtmasıyla oluşuyor.

Dolunayın tarih boyunca kültürlerdeki yeri
Ay’ın döngüleri, binlerce yıldır birçok medeniyet tarafından zaman ölçme yöntemi olarak kullanıldı. 1957 yılında, bugünkü Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde bulunan 20 bin yıllık Ishango Kemiği'nin, Ay'ın evrelerini takip eden en eski takvimlerden biri olduğu düşünülüyor.

Hasat Ayı, Sonbahar Ekinoksu’na en yakın dolunay olarak biliniyor. Geçmişte çiftçilerin ürün toplama sürecini kolaylaştırdığı için büyük önem taşırken, günümüzde ise çeşitli kültürel kutlamalara sahne oluyor.

Dini ritüeller ve festivaller
Çin’de ‘Sonbahar Ortası Festivali’ olarak bilinen Zhongqui Jie, Hasat Ayı döneminde kutlanıyor. Kore’de benzer bir şekilde Chuseok festivali düzenlenirken, Hindu inancında dolunay günleri ‘Purnima’ adıyla dini ritüellerle geçiriliyor. Kartik Purnima, Hindu takviminin en kutsal zamanlarından biri olarak kabul ediliyor.

Budist inanışında, Siddhartha Gautama’nın (Buda) dolunayda doğduğuna ve yine bir dolunayda aydınlanmaya ulaşıp hayatını kaybettiğine inanılıyor. Sri Lanka’da dolunay günleri ‘Poya’ adıyla resmi tatil olarak kutlanırken, Bali’de ‘Purnama’ adıyla dini ritüeller yapılıyor.

İslam inancında dolunay günleri ‘Beyaz Günler’ olarak anılıyor ve bazı Müslümanlar bu dönemde üç günlük oruç tutuyor. Hristiyanlıkta ise Paskalya, ilkbahar ekinoksundan sonraki ilk dolunayın ardından gelen pazar günü kutlanıyor.

Dolunay efsaneleri ve bilimsel etkileri
Dolunay, mitolojik efsanelere de konu olmuştur. Avrupa'da, dolunayın insanları çılgına çevirdiğine inanılıyordu ve ‘lunacy’ (delilik) kelimesi, Latince Ay anlamına gelen ‘Luna’dan türetilmişti. Kurt adam efsaneleri de dolunayla ilişkilendirilen mitolojiler arasında yer alıyor.

Bilim insanları ise dolunayın insan biyolojisi üzerindeki etkilerini araştırmaya devam ediyor. Yapılan bazı çalışmalar, dolunayın uyku düzenini bozduğunu, insanların daha geç uyuyup daha az dinlendiğini gösteriyor.

Dolunayın tarih boyunca insan kültürleri ve inançları üzerindeki etkisi, günümüzde de ilgi çekmeye devam ediyor.

CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI