Şempanzeler, Yunuslar ve Diğer Hayvanlar: Ergenliğin Zorluklarını Sosyal Öğrenme Üzerinden Keşfetmek

Hayvanların ergenlik dönemi üzerine araştırmalar
Mayıs 2024'te Uganda'nın Kibale Ormanı'nda, iki genç erkek şempanze bir yaprakla su içiyordu. Bu sırada, 10 yaşında cinsel olarak olgunlaşmaya başlayan bir dişi şempanze, onların arasına bir dal fırlattı. Adı Virginia olan bu şempanze, ergenliğe girmekte olan dişi bir şempanzeydi ve diğerinin ilgisini çekmek için davranışlarını test ediyordu. Bu durum, Texas Üniversitesi'nden (UT) Isabelle Clark tarafından yapılan araştırmaların bir parçasıydı. Clark, şempanzelerin sosyal öğrenme yoluyla ergenlik dönemi zorluklarını nasıl aşmaya çalıştığını inceledi.

Sosyal öğrenmenin evrimsel önemi
Araştırmalar, yalnızca şempanzeler değil, bonobolar, yunuslar, filler ve köpekler gibi memeli türlerinde de ergenliğin evrimsel bir amacı olduğunu ortaya koyuyor. İnsanlar gibi diğer sosyal memeliler, ergenlik dönemini, karmaşık sosyal etkileşimlerde hayatta kalabilmek için gerekli olan öğrenme becerilerini geliştirmek amacıyla uzun tutuyorlar. UT Austin primatologu Aaron Sandel, bu uzun dönemin, hayvanların hayatta kalmasını sağlayan bir strateji olduğunu belirtiyor.

Hayvanlar da sosyal beceriler geliştiriyor
Şempanzeler ve yunuslar gibi hayvanlar, ergenlik döneminde, tıpkı insanlar gibi sosyal becerilerini geliştirmek için akranları ve yetişkinleri gözlemleyerek öğreniyorlar. Özellikle genç dişi şempanzeler, gruplarını değiştirdiklerinde agresyonla başa çıkabilme ve eş bulma gibi zorluklarla karşılaşıyorlar. Duke Üniversitesi'nden primatolog Anne Pusey, bu dönemdeki sosyal becerilerin, genç şempanzelerin hayatta kalma şansını etkileyebileceğini vurguluyor.

Evrensel sosyal dinamikler
Fillerde de benzer bir durum söz konusu. Elephants for Africa’dan Kate Evans, Güney Afrika’daki Pilanesberg Ulusal Parkı’nda, yaşça büyük erkek fillerin eksikliği nedeniyle genç erkek fillerin agresifleştiğini ve bu süreçte diğer türlerle ciddi çatışmalar yaşadıklarını anlatıyor. Ancak, yaşlı erkek fillerin davranışları, gençlerin hormon seviyelerini dengelemiş ve agresifliklerini azaltmıştır.

Sosyal öğrenmenin ergenlikteki önemi
Ergenliğin bir diğer kritik yönü ise sosyal öğrenmenin, gelecekteki ilişkiler ve toplumsal başarı için ne kadar önemli olduğudur. Genç yunuslar, birbirleriyle eş zamanlı sıçrayışlar yaparak, gelecekteki grup dinamiklerini öğreniyorlar. Bu davranışlar, sosyal başarı ve gelecekteki üreme için önemli bir hazırlık aşamasıdır.

İnsanlarda benzer etkiler
İnsan ergenleri de benzer şekilde, sosyal beceriler ve risk almayı öğrenme noktasında benzer süreçlerden geçiyorlar. Ancak, bu dönemdeki hormonal değişimler, bazen riskli davranışları ve aşırı duyarlılığı tetikleyebiliyor. UC Berkeley’den Ron Dahl, ergenlik döneminin sosyal öğrenme için kritik bir fırsat sunduğunu belirtiyor. İnsanlar için bu dönemde sağlanacak doğru mentorluk, yaratıcı risk almayı teşvik edebilir ve okulda sosyal etkileşimi artırabilir.

CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI