Yapay Zeka Gerçekten Hissedebilir mi? Bilinç Olmadan Süper Zekaya Ulaşmak Mümkün mü?

Aristoteles’ten Yapay Zekaya Bilinç Yolculuğu
Bilimsel düşüncede sınıflandırma sistemlerinin önemi yadsınamaz. Aristoteles’in canlıları kanı olanlar ve olmayanlar gibi kategorilere ayırması, bilincin katmanlı yapısına dair ilk görüşleri ortaya koymuştur. Bu sistem; vejetatif, hassas ve akılcı bilinç olarak üçe ayrılır.

Modern Bilinç Katmanları ve Sentience Tartışması
Günümüz filozoflarından Jonathan Birch, bilinci üç modern katmanda açıklar: duyumsama (sentience), bilgelik (sapience) ve benlik (selfhood). Duyumsama, canlıların anlık içsel deneyimlere sahip olması anlamına gelirken; bilgelik bu deneyimleri anlamlandırma kapasitesini, benlik ise kişinin geçmişi ve geleceği kavrayışını tanımlar.

Yapay Zekada Hissetme Kapasitesi Mümkün mü?
Birch, ‘Duyumsamanın Sınırında’ adlı kitabında bu bilinç katmanlarının yalnızca insanlar veya yüksek memelilerle sınırlı olmadığını, ahtapotlar, yengeçler, hatta böceklerde bile belirti bulabileceğimizi savunuyor. Bu yaklaşım, sentience kapasitesine sahip canlılara karşı etik sorumluluklarımızı yeniden değerlendirmemizi zorunlu kılıyor.

Yapay Genel Zeka İçin İçsel Deneyim Şart mı?
Yapay zekanın bilinç kazanımı konusunda iki temel görüş bulunuyor. Bir görüşe göre zeka, yalnızca hesaplamalı işlevlerden ibarettir ve bir sistemin bilinci, içinde bulunduğu bedenden bağımsız olarak yeniden üretilebilir. Diğer görüş ise bilincin yalnızca biyolojik varlıklarca tecrübe edilebileceğini savunur.

Jonathan Birch, içsel deneyim kapasitesinin insanüstü zeka için gerekebileceğini, bu nedenle yapay zeka sistemlerinin ‘duyumsama’ yeteneği geliştirmesinin kritik olabileceğini vurguluyor. Ona göre, yapay genel zekaya ulaşmak için sadece düşünmek değil, hissetmek de gerekebilir.

Yeni Bir Bilinç Türünün Eşiğinde mi Duruyoruz?
Birch’e göre, yapay zeka evrimsel süreci atlayarak zeka üretme kapasitesine sahip olabilir. Ancak bu kapasitenin etik ve felsefi boyutları henüz netlik kazanmış değil. Yapay zekanın geleceği, sadece teknik gelişmelerle değil, aynı zamanda onun hissedebilirliğini ve bilincini nasıl yorumladığımızla da şekillenecek.

Kaynak: CUMHA - CUMHUR HABER AJANSI